Circulaire economie in consumentengoederen
Een analyse van de circulariteit van onze consumentengoederen.
Binnen het systeem consumentengoederen gaan we dieper in op onze omgang met een reeks van gebruiksgoederen in het licht van de circulaire economie transitie. We hebben vooral cijfers over elektrische en elektronische apparaten (EEA), meubels en textiel. In dit type van producten kan het hele scala van circulaire strategieën aan bod komen gaande van deel- en huursystemen, hergebruik en herstel tot recylage.
Van bovenaf bekeken zien we dat er erg veel materialen betrokken zijn inzake consumentengoederen, zowel rechtsteeks als onrechtstreeks. We bezitten erg veel goederen, en deze worden niet altijd benut. Aanzienlijke hoeveelheden producten worden hergebruikt of hersteld, maar dit leidt niet aantoonbaar tot een daling van het aantal nieuwe producten die in gebruik genomen worden. Hoewel het positief is dat het hergebruik van consumptiegoederen in Vlaanderen toeneemt, geven de erkende kringloopcentra aan dat hun verdere groei belemmerd is door de afnemende kwaliteit van de instroom van goederen voor hergebruik. Dit terwijl goederen die mogelijk kunnen worden hergebruikt in het huishoudelijk afval terechtkomen. De levensduur van consumptiegoederen zou verlengd kunnen worden door reparatie; deze strategie is recent gedocumenteerd op vlak van producten en actoren. Hergebruik en herstel leiden vooralsnog niet aantoonbaar tot een daling van het aantal nieuwe producten die in gebruik genomen worden.
Over EEA zijn er relatief veel data beschikbaar. Het afval ervan wordt met succes uit het restafval gehouden en ongeveer 50% wordt via Recupel ingezameld, waarna bijna 80% wordt gerecycleerd en 4% hergebruikt. De voorraad elektronische en elektrische apparatuur in huishoudens neemt echter nog steeds toe en een aanzienlijke hoeveelheid blijft onderbenut.
Hoewel de gegevens voor textiel beperkt zijn, zijn er weinig signalen dat het overgaat naar een meer circulair systeem. Ongeveer 40% van het afgedankte textiel komt bij het restafval terecht en informatie over wat er met de selectief ingezamelde fractie gebeurt is schaars.
Meubilair lijkt tot nu toe onder de radar van de beleidsmakers te zijn gebleven, met als gevolg zeer weinig informatie. De aanzienlijke massa en voetafdruk van meubilair toont echter dat deze productgroep niet over het hoofd mag worden gezien.
De drie belichte productgroepen werden in het nieuwe actieplan voor de circulaire economie van de Europese Commissie als prioritaire productgroepen geïdentificeerd en zullen dus in de komende jaren wellicht meer aandacht krijgen. Door het huidige onderzoek verder te zetten kan Vlaanderen hierop vooruit lopen. We hebben veel meer gegevens en studiewerk nodig om gaten op te vullen. De beschikbaarheid van gegevens over consumptiegoederen wordt belemmerd doordat deze niet makkelijk te traceren zijn binnen de economie, aangezien er na aankoop zeer weinig administratie bij te pas komt.
Bovenstaande beelden bouwen verder op studiewerk uit 2021, dat verdere achtergrond en duiding bij de cijfers en conclusies bevat.
